Dat het belangrijk is om over intimiteit en seksualiteit te blijven praten (precies de reden dat wij dit magazine hebben gemaakt), staat buiten kijf. De statistieken liegen er namelijk niet om. Maar liefst 40-50% van de vrouwen ervaart problemen op het gebied van seksualiteit en bij mannen ligt dat percentage zelfs op 60%. Dit uit zich vaak in een laag libido, afstandelijkheid naar de partner toe, niet weten waar verlangens liggen, pijn tijdens de seks en/of niet klaar kunnen komen. Seksuoloog en relatietherapeut Inge Visser vertelt uitgebreid waar dit – in veel gevallen – vandaan komt. En wat je eraan kunt doen.
Fotografie foto 1 + 2: Landa Penders
“Vaak heeft het in eerste instantie te maken met het feit dat intimiteit en seks in onze maatschappij nog al – tijd taboe zijn,” trapt Inge af. “Mensen durven er niet over te praten. Niet met hun partner, maar ook niet met een specialist als daar aanleiding voor is. We zien bijvoorbeeld dat nog geen één procent van de mensen met klachten op dit gebied naar de huisarts gaat. En hoewel ik absoluut niet negatief wil spreken over de reguliere gezondheidszorg, krijgen huisartsen in hun opleiding maar beperkte training over het onderwerp. Zij zitten op de medische symptoombestrijding gericht op anatomie, terwijl seksualiteit gaat over gevoel – en over hoe fysiek en mentaal samenwerken.”
Een onterecht taboe
Intimiteit is een taboe. Maar waarom? Iedereen doet ‘het’, vroeg of laat. Net als tanden poetsen, bood – schappen doen en de badkamer schoonmaken. Als je het heel rationeel bekijkt, zouden we seks dus openlijk moeten kunnen bespreken. Gewoon, bij de koffiemachine op het werk – net als je plannen voor een vakantie. Maar, we weten allemaal: dit strookt niet met de werkelijkheid. Inge heeft hier meerdere verklaringen voor.
Maatschappelijke fundatie
“Ten eerste: de basis van intimiteit en seks als on – derwerpen die je niet zo makkelijk besprekt, zit ‘m in de manier waarop onze maatschappij gebouwd is. We komen cultureel uit een protestants-christe – lijke fundatie. Zonder het geloof keihard de ‘schuld’ te geven, zit het door religie diepgeworteld in de krochten van de samenleving dat seks een zonde zou zijn als je dit ongehuwd doet. De lokale domi – nee verkondigde in de jaren ‘50/’60 trouwens wél doodleuk dat je als vrouw je man tevreden moet houden en af en toe op je rug moet gaan liggen. En nee, dat is niet eens heel lang geleden.”
Gêne over seks
Schaamte speelt ook een grote rol. Veel mensen zijn opgevoed zonder thuis over seks te praten. “Dan voel je de veiligheid om het onderwerp op tafel te gooien als volwassene ook niet. Ik heb cliënten van wie de partner niet eens weet dat ze een traject bij mij volgen. Terwijl je zoiets juíst samen zou moeten bespreken – dan heeft het veel meer kans van slagen. In mijn praktijk valt het mij op dat sommige mensen het al lastig vinden om naar hun geslachtsdeel te verwijzen. Ja, ‘mijn pipi’ is nog steeds een ding. Dat tackle ik dan altijd eerst. Je mag alles op het gebied van intimiteit benoemen. Geloof me: het is niet raar.”
Seks is nergens, maar tegelijkertijd overal
Tot slot: mentale en fysieke gezondheid komen veel aan bod in de media, maar seksualiteit is het ondergeschoven kindje, aldus Inge. “En zodra het wel serieus ter sprake komt, is er vaak ophef over. Tegelijkertijd is seks overal en hebben we het (so – wieso online) ‘voor het grijpen’. Zolang we in een maatschappij leven waarin mensen denken ‘recht te hebben’ op seks, gaat er echt iets mis.”
Dit leidt voor Inge tot slechts één mogelijke conclusie: “We zitten in een seksuele gezondheidscrisis. Dat klinkt serieus – en dat is het ook. Waarschijnlijk verdwijnt het taboe op seksualiteit nooit helemaal.”
Initieer een goed, spannend gesprek
Wél kun je seksualiteit op kleine schaal (samen met je partner) op een gezonde manier benaderen. “De belangrijkste dingen zijn openheid en begrip. Communiceer wat je voelt, wat je prettig vindt (en wat juist niet) en spreek het uit als je in een trigger schiet.”
Constructief, oprecht en respectvol praten over intimiteit en seks is namelijk essentieel om met je partner een mooie relatie op te bouwen en te behouden, legt Inge uit. “Je grenzen aangeven is belangrijk, net als het uitspreken van wensen. Vaak zie ik dat mensen elkaar dingen gaan verwijten (‘je doet altijd hetzelfde!’) en vervolgens boos worden. Niet zozeer vanwege de gebeurtenis zelf: het gaat eigenlijk (bijna) altijd over de onprettige manier van communiceren achteraf. Als je daar hulp bij nodig hebt, kun je overwegen om samen naar een seksuoloog te gaan.”
Bovendien kun je tijdens goede gesprekken een leuke spanning opbouwen, waar je als koppel juist plezier van hebt. “Een voorbeeld? Als je zin hebt om gemasseerd te worden, vraag dan niet: ‘Hey, kun je me effe masseren?’ Met als gevolg dat je partner zegt: ‘Pff, moet dat?’ Neem de tijd voor dit verzoek. Ga er even voor zitten en geef aan dat je zin hebt in een fijne avond samen. En dat je dus graag een massage zou ontvangen. ‘Inquiry’, noem ik dit in mijn trajecten. Als je intimiteit op deze manier samen kunt bespreken en weet dat jullie ‘s avonds een ‘date’ hebben, kijk je daar allebei naar uit …”
Weinig behoefte aan intimiteit? Dit zijn de oorzaken
Tijd voor de vraag der vragen. Waar komt een laag libido vandaan? “Sowieso speelt leefstijl hierin een grote rol. Gezond eten (tekorten aan voedingsstoffen voorkomen), voldoende bewegen, goed slapen en lage stressniveaus zijn belangrijke factoren voor je libido (zie p. 22-27 voor details).” Inge zoomt in op drie oorzaken voor een ‘laag’ libido:
#1. Onrust en stress
Iets wat je libido sowieso op een laag pitje zet, is stress – en daar loopt bijna elk mens tegenwoordig tegenaan. “Bij veel stellen is er amper ‘ruimte in de agenda’ voor intimiteit. Ik vraag regelmatig aan cliënten hoe vaak zij nog onverdeelde aandacht besteden aan hun partner. Dan krimpen zij meestal ineen en vragen zij zich hardop af waar mensen de tijd vandaan halen. Intimiteit en seks zijn trouwens juist goede manier om de dingen die in je hoofd spelen, los te laten. Mensen hebben veel stress, hebben daarom minder zin in seks (en ontwikkelen daar vervolgens weer stress over), terwijl intimiteit juist een hele goede manier van ontstressen is. Dat werkt zo: als je intiem bent met iemand, maak je het ‘knuffelhormoon’ oxytocine aan. Dit brengt je adrenaline en cortisol (twee stresshormonen) omlaag. Trouwens: orgasmes werken ook heel goed tegen menstruatiekrampen en hoofdpijn. Doe er je voordeel mee, zou ik zeggen.”
#2. Blokkades in je hoofd
Ook andere mentale blokkades kunnen je seksleven op een laag pitje zetten. “Als je iets vervelends hebt meegemaakt (op welk vlak dan ook – seksueel of niet), kan dit je enorm in de weg zitten om naar seks te verlangen en je ervoor open te stellen. Ooit heb ik een vrouw begeleid die betrokken is geweest bij een schietincident. Zij was sindsdien altijd alert. Als ze intiem probeerde te zijn met haar partner, dwaalde haar blik steeds naar de slaapkamerdeur en dan verkrampte ze compleet. Samen hebben we die gebeurtenis losgekoppeld van de realiteit waarin zij zich op dat moment – in de slaapkamer – bevindt. Sindsdien gaat het goed. Met behulp van lichaamsgerichte oefeningen kun je mentale blokkades een plekje geven en zorgen dat je je weer veilig voelt.”
#3. Anticonceptie
Gebruik je de pil of andere hormonale anticonceptie? Dan is dit het heroverwegen waard, stelt Inge. “Anticonceptie, met name de pil, is een gigantische libidokiller. De pil houdt de natuurlijke aanmaak van oestrogenen, progestagenen en testosteron tegen. In de pil zitten de kunstmatige versie van de eerste twee hormonen (die de eisprong voorkomen) verwerkt, maar testosteron ontbreekt. En dat is precies het hormoon dat verantwoordelijk is voor ons libido. De pil remt de aanmaak van testosteron met zestig tot tachtig procent. Niet gek dus, dat gebruikers van anticonceptie vaak minder gevoelig en ontvankelijk zijn voor seksuele prikkels, fantasieën en stimulatie. En als je de pil jarenlang slikt, kan het daarna lang duren voor alle hormoonlevels weer normaal zijn.”
“Persoonlijk ben ik geen fan van hormonen slikken of dingen in het lichaam plaatsen die er niet horen. Voor mij dus geen hormonale anticonceptie of spiraal. De meest vrouwvriendelijke methoden van anticonceptie zijn barrièremethoden (condoom, pessarium) en het tracken van de natuurlijke cyclus met bijvoorbeeld een ovulatiethermometer.”
Krik je libido op
Krik je libido op Zo, enkele (mogelijke) oorzaken zijn duidelijk. Helaas is het boosten van je libido niet een kwestie van ‘even een paar oesters eten’, legt Inge uit. “Je libido is afhankelijk van lichamelijke, mentale en spirituele factoren; het is holistisch.”
Lichamelijk is voeding, slaap en beweging belangrijk. Gezond eten, een goede nachtrust en actief zijn vormen de basis. “Als de oorzaak van je lage libido fysiek is (bijvoorbeeld na een bevalling, bij vaginisme, bekkenpijn of prostaatkanker) kan het helpen om af en toe biologisch rundvlees of een zelfgemaakte bouillon van schenkel eten. In rundvlees zit een set van bepaalde proteïnen die je herstel ondersteunen. In plantaardige bronnen van eiwit is die combinatie (collageen peptides) er – helaas voor vegetariërs – niet. Andere voedingsmiddelen die goed kunnen werken, zijn gember en cacao.”
Qua suppletie adviseert Inge – naast basissuppletie als ondersteuning voor je lichamelijke en mentale gezondheid – superfoods als maca, ashwagandha en eventueel tribulus. Ook je mentale gezondheid is essentieel. Rust je genoeg uit? Hoe zijn je stressniveaus? Hoe ga je om met tegenslagen? Hoe verwerk je emoties en gevoelens? Zijn er trauma’s die je nog moet verwerken? “Als je mentaal goed functioneert, is er ruimte voor verlangens,” aldus Inge. “Er is eigenlijk maar één advies op dit gebied: neem de tijd om te ontspannen. Slaap genoeg, mediteer, maak wandelingen in de natuur. Breng je stressniveau naar beneden.”
Daarnaast heeft spiritualiteit veel invloed. Het is niet tastbaar, maar het is er wel degelijk. “Het gaat over seksuele energie”, legt Inge uit. “Heb je contact met je bron – oftewel je bekkenbodem? Wat voel je vanuit je lijf? Als je vanuit je lichaam geen seksuele energie voelt, zit daar misschien iets niet helemaal goed. Dit kan uiteraard weer komen, als je actief aan de slag gaat met al het bovenstaande.”
Coaching en begeleiding
Inge begeleidt mensen op allerlei manieren. “Veruit het vaakst heb ik cliënten met problemen in hun relatie en/of op het gebied van intimiteit. Dit zijn sessies die zij als koppel komen volgen, maar het kan ook individueel. Daarnaast heb ik cliënten die (bijvoorbeeld na de geboorte van hun kind) vastlopen in hun seksualiteit, iets traumatiserends hebben meegemaakt of pijn ervaren tijdens de seks. Meestal duren mijn trajecten ongeveer drie maanden, daarna kunnen cliënten dit eventueel verlengen. Er ligt ook een groot deel bij de mensen zelf. Zij moeten thuis ‘aan de slag’: ik geef ze huiswerk mee.” Dus: gaat jouw seksleven (en/of dat van je partner) niet over rozen? Zit je ergens mee op het gebied van seksualiteit? Voel je blokkades? “Duik er eens in. Neem het serieus. Praat erover. Je gaat weer plezier beleven aan intimiteit als je het open met elkaar bespreekt en – mocht het nodig zijn – hulp inschakelt van een specialist.”
Dus: gaat jouw seksleven (en/of dat van je partner) niet over rozen? Zit je ergens mee op het gebied van seksualiteit? Voel je blokkades? “Duik er eens in. Neem het serieus. Je gaat weer veel plezier beleven aan intimiteit als je het open met elkaar bespreekt en – mocht het nodig zijn – hulp inschakelt van een specialist.”
Wij spraken Inge ook over moederschap en seksualiteit. Wil je dat artikel lezen? Dat kan! Je vindt het in onze Libidospecial.
*De foto’s van Inge en haar partner en die met het groene pailettenjasje zijn gemaakt door Landa Penders.